agressie in de zorg

Laat ik voorop stellen dat de voorbeelden die ik hieronder noem niet over 1 en dezelfde cliënt gaan. Dit zijn voorbeelden uit 15 jaar werken met veel verschillende cliënten. 

Zoals ik eerder schreef is er iets gebeurd op het werk, waardoor ik even niet aan bloggen toe kwam. Vanwege de privacy van mijn cliënten kan ik er niet al te diep op in gaan. Maar het komt er in het kort op neer dat een cliënt op een bepaald moment tijdens zijn verzorging niet blij met mij was en mij een paar keer heeft gestompt op mijn schouder. Mensen met een verstandelijke beperking zijn oersterk, vooral als ze boos zijn. De stompen hebben er dan ook voor gezorgd dat ik een zwaar gekneusde schouder heb.
Ik heb hier veel last van en kon daardoor de eerste week eigenlijk niks. Inmiddels lijkt het langzaam wat beter te gaan. De pijn wordt langzaamaan wat minder, maar ik kan/doe nog steeds vrij weinig.

De dag dat het gebeurde dacht ik: Tja, risico van het vak. De afgelopen 15 jaar is mij dit nog niet overkomen, maar de kans zat er in dat het een keer zou gebeuren. Agressie hoort er nu eenmaal bij.

Terwijl andere mensen, vooral mensen buiten de zorg, zeggen: Dit kan toch niet! Je moet toch veilig je werk kunnen doen. Dit is toch onacceptabel! Ga je aangifte doen?

Het klopt dat zowel verbale als fysieke agressie veel voorkomt binnen de gehandicaptenzorg. Cliënten kunnen zich niet goed verwoorden en kunnen zich niet goed uiten. De 'gebruiksaanwijzing' wordt er meestal niet bijgeleverd en als je eenmaal denkt dat je weet wat er is en hoe je de cliënt goed kan begeleiden/helpen, gebeurd er iets waardoor de 'gebruiksaanwijzing' niet meer klopt en je weer opnieuw moet gaan onderzoeken.

Maar is dit dan gewoon en acceptabel? Of misschien is het meer de vraag: Wanneer zijn we dit normaal gaan vinden?

Als ik kijk naar de afgelopen 15 jaar dan is er veel veranderd in waar mijn grenzen liggen. Waar ik 15 jaar geleden nog enorm schrok als een cliënt mij uitschold, kijk ik daar nu niet meer van op en doet het mij niks. Het eerste kopje wat door de kamer vloog maakte best behoorlijk indruk op mij. De laatste jaren kijk ik niet meer op als er een kopje door de kamer vliegt. Langzaamaan zijn mijn grenzen steeds een beetje opgeschoven en hoorde agressie steeds meer bij mijn werk. En ondanks dat ik zag dat er cliënten waren waarbij de agressie steeds heftiger en gerichter werd, bleef ik mijn grenzen met wat ik acceptabel vond verleggen. Tot het moment dat er vorig jaar een dusdanige escalatie was dat we als team hebben gezegd dat we dit soort agressie niet konden begeleiden op onze woning.

Een moment dat mij is bijgebleven is het moment dat ik na het werk op zaterdagmiddag op de bank plof met manlief en de kinderen, na een hectische dienst. Er was een vrij heftige escalatie geweest en op de bank te midden van mijn geliefden dacht ik: Het had zo enorm fout kunnen gaan, als het iets anders was gelopen had ik hier nu niet gezeten... Dat was het moment dat ik dacht: die agressie, dat wil ik gewoon niet meer. Daar ben ik klaar mee.
Uiteindelijk heeft het nog een paar maanden geduurd voor de cliëntgroep is veranderd en de fysieke agressie minder werd.

Wat doet het met mij nu ik ziek gemeld ben als gevolg van agressie?
Uiteraard heb ik fysiek veel pijn en kan ik bv. mijn huishuiden niet doen, maar ook de zorg rondom de kinderen is lastiger.
Maar ik denk dat het mentaal nog het meeste met mij doet. Vanwege mijn aandoening is het de vraag hoe snel mijn schouder zal genezen of dat ik misschien wel blijvende schade aan over houdt. Dit maakt mij enerzijds bang, omdat ik in 2013/2014 zo enorm hard heb gewerkt om weer aan het werk te gaan en dat zou nu in 1 klap anders kunnen zijn. Daarnaast is het ook frustrerend dat ik zo weinig kan nu en dan ik niet weer wanneer ik weer aan het werk kan.
Het maakt mij onzeker. Wat als het niet goed komt met mijn schouder?
Wat ik nooit had verwacht is dat het mij ook boos maakt, boos op de cliënt dat hij mij bewust pijn heeft willen doen. Boos dat hij het in een oogwenk verpest kan hebben voor de rest van mijn leven. Ook al was het niet persoonlijk bedoeld, in dit geval had het ook 1 van mijn collega's kunnen zijn.
Maar er is nog een gevoel wat sterk aanwezig is, machteloosheid. Hoe komt het dat deze cliënt zo doet, waar komt het vandaan en wat kunnen we doen om deze cliënt te helpen? Dit zijn vragen die mijn collega's en mij al even bezighouden, maar we hebben het antwoord niet. Er kunnen wel 20 redenen zijn waarom dit is gebeurd.  Dat geeft een gevoel van machteloosheid en frustratie.

Steeds meer kom ik tot de conclusie dat dit niet acceptabel is, dat dit er niet gewoon bij hoort. Dat het niet normaal is om de ziektewet ingeslagen te worden. Maar de oplossing voor dit probleem ligt een stuk ingewikkelder. Het is in ieder geval zaak dat er door de begeleiders gelijk aan de bel getrokken wordt als er agressie aan de orde is. Dat medewerkers in de zorg hun eigen grenzen aangeven en bewaken. Dat er multidisciplinair overleg plaats vind om vanuit verschillende expertises te bekijken waar het gedrag vandaan komt en hoe de cliënt geholpen kan worden.

Een aantal dagen geleden was ik even op de groep en het werd mij gelijk duidelijk dat ik echt wel even tijd nodig heb om dit te verwerken en het een plekje te geven. Dat komt vanzelf als mijn hoofd daar weer naar staat.

Momenteel zijn mijn hoofd en hart alleen bezig met een enorm trieste gebeurtenis binnen een gezin hier in het dorp. Ik ken het gezin niet persoonlijk, maar de gebeurtenis houd mij enorm bezig en het breekt mijn moederhart. In gedachten ben ik bij het gezin en iedereen die dicht bij hen staat.